νοητική υστέρηση

Ο όρος αναφέρεται σε μειωμένη διανοητική και προσαρμοστική συμπεριφορά-λειτουργικότητα, που εκδηλώνεται νωρίς στη ζωή,κατά την πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο (Harris 1995). Το ποσοστό των ατόμων με νοητική υστέρηση, στο γενικό πληθυσμό, ανέρχεται σε 2% έως 3% περίπου και αποτελούν προτεραιότητα στον τομέα της μέριμνας όλων των κοινωνιών, που σέβονται και φροντίζουν όλα τα μέλη τους (Volkmar et al. 2002, Κωτσόπουλος 2003).
Η νοημοσύνη ορίζεται διαφορετικά, ανάλογα με την έμφαση στο επίπεδο των γνωστικών δεξιοτήτων ή σε πιο πρακτικές δεξιότητες καθημερινιις ζωής (Sternberg 2000). Ένας ορισμός στηριζόμενος μόνο στο επίπεδο των γνωστικών δεξιοτήτων ή αντίθετα, μόνο στις δεξιάτητες προσαρμογής, είναι ατελής. Άτομα με χαμηλό δείκτη νοημοσύνης μπορεί να λειτουργούν επαρκώς σε μη απαιτητικά περιβάλλοντα εγώ άτομα με επαρκές επίπεδο γνωστιχών δεξιοτήτων μπορεί να μην είναι σε θέση να λειτουργήσουν σε πλαισια με αυξημλενες απαιτήσεις (Κωτσόπουλος 2003).
Τα ταξινομικά συστήματα ICD-10 (WHO 1992) και DSM-IV (ΑΡΑ 1994b συμπεριλαμβάνουν στον ορισμό της νοημοσύνης και τους δυο
τομείς δεξιοτήτων,γνωστικές λειτουργίες και ικανότητα προσαρμογής. Σύμφωνα με τα συστήματα αυτά, η νοητική υστέρηση αναγνωρίζεται όταν το επίπεδο των γνωστικών λειτουργιών και της κοινωνικής προσαρμογής του ατόμου είναι κατώτερο του μέσου
όρου.

Κλινική Εικόνα

Η νοητική υστέρηση δεν είναι στατική διαταραχή, αλλά δυναμική κατάσταση πολλαπλής αιτιολογίας. Δεν είναι νόσος με τη στενή έννοια του όρου (Clarke et a1. 1985). Οι λειτουργίες της σκέψης και της αντίληψης δεν παρουσιάζουν χαρακτηριστικές διαταραχές, εκτός κι αν συνυπάρχει ψυχική νόσος. Είναι σύμπτωμα, που συνοδεύει ετερογενή ομάδα ιατρικών καταστάσεων, από γενετικά καθαριζόμενες και μεταβολικές διαταραχές εώς λειτουργικές αλλαγές του νευρικού συστήματος μετά από τραύμα, κατά τον τοκετό ή αργότερα, κατά την πρώιμη αναπτυξιακή περίοδο. Εξαιτίας αυτής της ετερογένειας, κάθε άτομο διερευνάται εξατομικευμένα, ανάλογα με τη συνύπαρξη άλλης νόσου ή συνδρόμου, όπως πχ το σύνδομο Down. Η νοητική υστέρηση δεν οφείλεται σε μια μοναδική αιτία,δεν χαρακτηρίζεται από ένα συγκεκριμένο μηχανισμό και δεν παρουσιάζει την ίδια κλινική πορεία ή πρόγνωση σε όλα τα άτομα.
Διακρίνονται τέσσερις τύποι νοητικής υστέρησης, ανάλογα με το επίπεδο των γνωστικών λειτουργιών και της προσαρμοστικής συμπεριφοράς: ελαφριά, μέτρια, βαριά (σοβαρή) και βαθιά. Ο όρος 'απροσδιόριστη' αναφέρεται στις περιπτώσεις που υπάρχει νοητική υστέρηση, αλλά δεν είναι δυνατή η αξιολόγηση του ατόμου με σταθμισμένες ψυχομετρικές δοκιμασίες, όπως σε βρέφη ή άτομα που αδυνατούν να συνεργαστούν, εξαιτίας της σοβαρότητας της κατάστασής τους (ΑΡΑ 1994b).

Διαβάστε εδώ ποίοι είναι οι τέσσερις τύποι νοητικής υστέρησης, ανάλογα με το επίπεδο των γνωστικών λειτουργιών και της προσαρμοστικής συμπεριφοράς:ελαφριά, μέτρια, βαριά και βαθιά.